Het evangelie in een notendop

Ook al ontvangt een gelovige maar een stukje brood een een bekertje met wijn – die symboliek van deze handeling is buitengewoon diep. Het weerspiegelt het hele evangelie in een notendop. Brood en wijn staan symbool voor een feestmaaltijd samen met Jezus Christus die de onzichtbare Gastheer is die ons allen uitnodigt. Het gebroken brood en de wijn (beker) symboliseren het offer dat Jezus voor ons gebracht heeft. Zijn dood aan het kruis betekent eeuwig leven voor ons in de gemeenschap met Hem.

Waarom heet het avond-maal hoewel wij dit feest meestal op zondagochtend vieren? Jezus heeft tijdens een Joodse Pesachviering op de vooravond van zijn sterven de symboliek van brood en wijn genomen om het Nieuwe Testament in te stellen. Daarom spreekt men ook over het laatste avondmaal. Zie hier ook vraag Waarom vieren wij avondmaal?

De oorsprong van het avondmaal ligt in het Pesachfeest dat Jezus met zijn discipelen gevierd heeft in Jeruzalem op de vooravond van zijn sterven. De Joodse Pesachvieringen gaan terug op de situatie aan de vooravond van de uittocht uit Egypte. Alle Joodse gezinnen moesten een lam slachten, en het bloed aan de bovendorpel en aan de beide deurposten strijken, de maaltijd houden en klaar staan voor vertrek naar het beloofde land. In deze nacht werd de laatste plaag over Egypte uitgevoerd: de dood van de eerstgeborene. Alleen in de huizen die gekenmerkt waren door het bloed van het lam, ging de dood brengende engel voorbij (Exodus 12).

De Joden moesten dit feest vieren ter gedachtenis aan de bevrijding uit Egypte. Juist tijdens zo’n viering veranderde Jezus het karakter van dit feest. Het bloed van het lam werd verbonden met de dood van Jezus aan het kruis en kreeg een nieuwe betekenis. Wij lezen in 1Kor. 11: 25 dat Jezus na de maaltijd de beker nam en zei: “Deze beker is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt. Doe dit, telkens als jullie hieruit drinken, om Mij te gedenken”. Vervolgens vat Paulus in vers 26 samen: “Dus altijd wanneer u dit brood eet en uit de beker drinkt, verkondigt u de dood van de Heer, totdat hij komt.”

In deze twee verzen zijn een aantal belangrijke waarheden zichtbaar:

• Met het laatste Pesachmaal werd door Jezus het Nieuwe Testament, of het Nieuwe verbond gesloten. Het Oude Testament is voorbij, of beter: tot vervulling gekomen. Dus avondmaal vieren en gedenken dat het Nieuwe Testament voor ons gesloten werd, horen bij elkaar.
• Jezus gaf de opdracht avondmaal te vieren (“Doe dit…”) – het is geen uitvinding van de kerk.
• Doel van het avondmaal is “…om Jezus te gedenken”. Wij kijken terug naar wat Jezus gedaan heeft voor ons.
• Door het avondmaal “verkondigen wij de dood van Heer” – daarmee beseffen wij dat Jezus zijn leven als offer gaf voor ons. De blik wordt gericht naar de naaste voor wie Hij dit ook gedaan heeft.
• Wanneer wij dit brood eten en uit de beker drinken, verkondigen wij het offer van Jezus “totdat Hij komt.” 
• Wij kijken niet alleen naar het verleden (wat Jezus gedaan heeft) of naar het heden maar ook naar de toekomst. Avondmaal is gericht op de wederkomst van Christus, op het feest met Hem.

Elke gemeente heeft zo haar eigen manier. Sommige plaatsen tafels in de kerkzaal waar mensen uitgenodigd worden plaats te nemen; anderen blijven in de banken op stoelen zitten terwijl brood en wijn wordt doorgegeven. Wij handhaven een kring voor in de kerkzaal waar we een schaal met (gesneden) brood doorgeven en iedereen neemt een stuk. Het breken van een stukje brood van één brood heeft wel een mooie symboliek maar wordt om hygiënische reden niet meer gedaan. Hetzelfde geldt ook voor het drinken uit één beker. Wij gebruiken liever kleine bekertjes die op een dienblad door een diaken worden aangereikt.

Meestal zijn het twee avondmaalskringen die telkens door het zingen van een lied worden afgesloten.

De sfeer is devoot gehouden maar de blijdschap voert de boventoon.     

Wie mag meevieren?

Elke gemeente heeft hier haar eigen antwoord. Wij gebruiken het criterium: Wie gelooft dat Jezus voor hem/haar aan het kruis gestorven is (of: wie Jezus als zijn Verlosser belijdt) is van harte uitgenodigd. Deze formulering zegt echter te weinig over leeftijd of belijdenis doen. Als kerkenraad en gemeente waren wij in 2023-2024 bezig deze vraag te bespreken. Tijdens twee gemeenteavonden en verschillende gesprekken in de kerkenraad is er veel gesproken over het criterium en de uitwerking hiervan. Er zijn verschillende manieren van kijken naar het vieren van het avondmaal, er zijn verschillende visies op het vieren van het avondmaal. Er komt geen eenduidige lijn uit naar voren. We ervaren het criterium als een duidelijke richtlijn en willen daar ook niet in beperken. Het criterium geeft aan dat het Avondmaal is voor iedereen die gelooft dat Jezus voor hem of haar aan het kruis is gestorven. We willen dit criterium handhaven met daarbij de toevoeging dat leeftijd geen belemmering hoeft te zijn. Dit betekent dat er ook kinderen kunnen deelnemen aan het avondmaal. De verantwoordelijkheid voor het deelnemen van de kinderen ligt bij de ouders. Ouders kiezen er met hun kinderen voor of ze wel of niet deelnemen aan het avondmaal. Het is belangrijk dat ouders met de kinderen het gesprek aangaan over de inhoud van het avondmaal. Hiervoor kan binnen de gemeente toerusting geboden worden. We vinden het belangrijk dat de viering van het avondmaal voor iedereen waardig verloopt.

Het is duidelijk geen verplichting of gewoonte dat kinderen deelnemen. Dit laten we aan de ouders. Het is essentieel dat de kinderen, op hun eigen niveau, geloven dat Jezus voor hen aan het kruis is gestorven. We moeten er voor waken dat er geen groepsdruk of gewoonte ontstaat.

(Meer hierover in het oriëntatiestuk: 2023-06-Samen-Avondmaal-vieren.pdf).

Wij houden ongeveer vijf keer per jaar avondmaal. Ook tijdens de Stille Week is op Witte Donderdag op de avond een avondmaalsviering (eigenlijk is het de enige echte avondmaalsviering). 

De data staan normaliter op het preekrooster.

Volgende keer: 

• 2 nov. 2025
• 18 jan. 2026
• 2 april 2025 (Stille Week)
• 31 mei 2026
• 20 sept. 2026